جاذبه ها
خانه ها :
حسینیه امینی : حسينيه اميني ها از جمله نمونه هاي کامل و زيباي خانه هاي سنتي است. آنچه امروز از اين خانه به جاي مانده چهار حياط و فضاهاي مختلف در دو طبقه همکف و زير زمين است. اين خانه متعلق به حاج محمد رضا اميني از تجار معتبر بود و بخشي از آن وقف حسينيه شده. زيباترين قسمت خانه از سه تالار که در موازات يکديگر قرار گرفته و به وسيله ارسي هاي زيبايي به يکديگر مرتبط هستند، تشکيل شده است. تالار جنوبي با نه دهنه ارسي و شيشه هاي رنگي از شاهکارهاي هنري است، سقف تالارها داراي نقاشي، آيينه کاري، رف هاي کاسه اي مزين گچبري و گره بندي چوبي است. در زير تالارها سردابه، زير زمين، شربتخانه و… قرار دارد.
آرازی :اين بنا دو طبقه قدمتي بيش از صد سال دارد. داراي يک حياط مرکزي، زيرزمين و اطاقهايي درجهت شمالي، شرقي و غربي است. تزيينات آن شامل: آجرکاري، گچ بري، ارسي‌هاي ساده، قاب بندي و همچنين ستون‌هاي کلنگي است و گچبري‌هاي آن درقالب نقوش اسليمي، گياهي وهندسي مي باشد.
بهروزی : خانه بهروزي ازجمله بناهاي شيوه معماري خانه سازي قزوين است که ،با حياط مرکزي اصلي و حياط هاي جانبي شکل گرفته و حياط اندروني با تناسبات نيم کشکولي ،دردو جبهه داراي شاه نشين هاي تابستاني و زمستاني ودر دو جبهه ديگر داراي ايوان هاي طاق نمايي است.شاه نشين اصلي خانه از طريق ايواني ستون دار با حياط بيروني نيز ارتباط دارد. خانه در دو طبقه زير زمين وهمکف شکل گرفته و تزيينات آجري لبه بازشوها و ارسي هاي آن ، از جمله تزيينات قابل توجه اين بنا است.
مستشار : مقبره دانشمند، فقيه و مفسر دوره صفويه ملا خليل بن غازي قزويني (متوفي1089) و سه فرزند وي : سلمان، احمد وابوذر در جوار مدرسه وي قرار دارد. بناي باقي مانده از مدرسه پرشکوه وي که روزگاري محل حضور دانشمنداني نامي همچون فيض کاشاني، شيخ حر عاملي، ملا رفيعاي واعظ، آقا رضي و... بوده و هم اکنون در اختيار بنياد ايران شناسي شعبه استان قزوين است.
امام جمعه شهیدی : از خانه هاي دوره قاجاريه که قسمت اندروني آن ازبين رفته و تنها قسمت بيروني اش در دوطبقه باقي مانده است . اتاق هاي کوچک کم ارتفاع ودر دو طبقه در دو سوي تالار مرکزي يا مهمانخانه که سقفي بلند دارد قرار گرفته اند. مهمانخانه با خنچه پوش ،قاب هاي چوبي ،گچ بري و نقاشي روي چوب وديوار تزيين شده است .
سردار مفخم : اين بنا اواخر دوره قاجار ساخته شده است و به لحاظ سبک معماري و تزيينات داخلي داراي ارزش مي‌باشد. بنا در سه طبقه در ضلع غربي حياط قرار دارد. تعداد شش ستون فضاي ورودي و ايوان طبقه دوم را تشکيل مي دهند، پلکان مرکزي داخل بنا در طبقه دوم به يک راهروي چهار طرفه منتهي مي شود. دور تا دور اين راهرو را نرده و ستون هاي تزييني فرا گرفته است. برخي از اتاق ها نيز داراي تزيينات گچبري با نقش برجسته گل و برگ، مجلس شکار حيوانات و مجلس بزم و نيز طاقچه هاي تزييني است.
آب انبار ها:
آب انبار جامع: آب انبار مسجد جامع در جلو خان مسجد جامع قرار دارد. به گواه کتيبه ورودي آن در زمان سلطنت شاه سليمان صفوي(1104-1077 ه . ق) ساخته شده است. سر در آب انبار داراي طرحي ساده و فاقد هر گونه تزيين است. راه شير آب انبار داراي سي و هفت پله سنگي و مخزن آن گنجايش 1800 متر مکعب آب را دارد. جنس ديواره هاي آن از شفته آهک و به قطر 2.4 متر است.
سردار بزرگ : آب انبار سردار بزرگ، بزرگترين آب انبار تک گنبدي ايران است و در خيابان راه آهن قرار دارد. بانيان اين بنا محمد حسن خان و محمد حسين خان سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار بودند. آب انبار داراي سر دري رفيع با قوس جناغي است. راه شير آب انبار پنجاه پله سنگي دارد و براي دسترسي به آب بايد دوازده و نيم متر پايين رفت. مخزن آب آن مربع شکل و به ابعاد تقريبي هفده متر است. مصالح به کار رفته در جرزهاي آن شفته آهک با روکش ساروج و قطر آنها در حدود سه متر است.
سردار کوچک : اين آب انبار مقابل مسجد و مدرسه سردار قرار دارد و از بناهاي ساخته شده توسط برادران سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار، در سال 1229 ھ . ق است. سر در آب انبار مزين به کاشيکاري و داخل ورودي آن داراي رسمي بندي و کتيبه اي از سنگ مرمر به خط نستعليق است. راه شير آب انبار سي و شش پله دارد.
حاج کاظم : اين آب انبار در سال 1256 ھ .ق بنا و زيباترين آب انبار شهر قزوين محسوب مي شود. آب انبار داراي سر دري زيبا مزين به کاشي و طاق رسمي بندي و کتيبه سنگي است. راه شير آب انبار داراي سي و سه پله، با سقفي با قوس جناقي است. از ويژگي هاي ديگر اين آب انبار وجود دو بادگير به ارتفاع هشت متر با تزيينات کاشيکاري است.
حکیم : اين آب انبار که باني آن حاج ميرزا آقاي حکيم است داراي سردري زيبا با رسمي بندي است و در کتيبه آن تاريخ 1244 ھ . ق آمده است. راه شير آب انبار سي و پنج پله سنگي دارد، مخزن آب انبار از شفته آهک با روکش ساروج ساخته شده و گنجايش آن در حدود نه صد متر مکعب است. در مقابل سردر اين آب انبار سقاخانه اي هم زمان با آب انبار شکل گرفته است.
از ديگر آب انبارهاي قزوين مي توان به آب انبار هاي زنانه بازار، حاج ابراهيم، ملاورديخاني، آب انبار آقا و ... اشاره کرد.
عمارت ها :
چهلستون : عمارت کلاه فرنگي و سر در عالي قاپو تنها بناهاي باقي مانده از ارگ سلطنتي دوره صفوي است. اين بنا در دوره قاجاريه مرمت و بازسازي شد و چهلستون نام گرفت. عمارت چهلستون به شکل هشت ضلعي و در دو طبقه بنا شده است. نقشه بنا داراي طرحي با محورهاي چليپايي و برون گرا است، سقف طبقه همکف پوشيده از مقرنس با طرح هاي بديع و سقف طبقه فوقاني آن خنچه پوش است اين بنا هم اکنون به عنوان موزه خوشنويسي مورد استفاده قرار گرفته است.
عالی قاپو : سر در عالي قاپو در دوره سلطنت شاه طهماسب ساخته و در زمان سلطنت شاه عباس اول به صورت کنوني تغيير شکل يافت. اين سردر، ورودي اصلي به دولتخانه دوران صفويه به شمار مي‌آمد. بناي سردر شامل ايوان رفيع ورودي با قوس تيزه دار و سه رديف طاق نما در طرفين آن است. گوشواره هايي با ستون نماهاي آجري در دو طبقه نماي سردر را تکميل مي کنند. هشتي متصل به ايوان ورودي به شکل هشت ضلعي است و در طرفين محور ورودي آن اتاق هاي نگهباني قرار دارد. در اين هشتي پلکان هايي ديده مي شود که به طبقه بالا، جايگاه نقاره زنان راه مي يابند. کتيبه و شباک کاشي تنها تزيينات باقي مانده در ايوان ورودي است. اين کتيبه به خط ثلث و به قلم عليرضا عباسي، نقاش و خطاط معروف صفويه است.
ساختمان شهرداری : اين بنا توسط قواي روس در زمان جنگ جهاني دوم به منظور تالار اجتماعات هنري ساخته‌اند. ورودي بنا دو پله بلند تر از کف حياط است و به صورت يک ايوان جلو آمده و داراي شش ستون است. اطاق ورودي که از ايوان منشعب مي شود ساده و مربع شکل است و داراي کفي با کاشي هايي به رنگ سياه و سفيد و سقفي ساده و تخت است. اصلي ترين بخش ساختمان اتاق مستطيل شکلي به ابعاد تقريبي19×10 متر است در اين مکان جلسات شهرداري قزوين برگزار مي شود.
گراند هتل : ين بنا توسط قواي روس در زمان جنگ جهاني دوم به منظور تالار اجتماعات هنري ساخته‌اند. ورودي بنا دو پله بلند تر از کف حياط است و به صورت يک ايوان جلو آمده و داراي شش ستون است. اطاق ورودي که از ايوان منشعب مي شود ساده و مربع شکل است و داراي کفي با کاشي هايي به رنگ سياه و سفيد و سقفي ساده و تخت است. اصلي ترين بخش ساختمان اتاق مستطيل شکلي به ابعاد تقريبي19×10 متر است در اين مکان جلسات شهرداري قزوين برگزار مي شود.
باغ سپهدار : اين باغ مشجر و محصور به محمد ولي خان سپهسالار تنکابي منسوب و داراي عمارتي دو طبقه است. اين عمارت به اوايل دوران پهلوي تعلق دارد و شبيه کوشک ساخته شده، ايواني به صورت غلام گردشي دور آن قرار دارد. در طبقه همکف اين عمارت يک راهرو و يا سالن مرکزي و تعدادي اتاق با کاربري خدماتي و در طبقه بالاي آن يک تالار مستطيل شکل کشيده و تعدادي اتاق قرار گرفته است. ضلع شرقي و غربي اين بنا داراي هفت ستون و دو ستون مشترک در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالي و جنوبي آن پنج ستون وجود دارد، همچنين کف عمارت بالاتر از کف حياط قرار دارد.
شاهی تاکستان : اين بنا داراي پلان مستطيل و داراي 8 ستون باربر مي باشد، که ستون هاي 2 گانه ايوان ورودي اصلي بانک علاوه بر کاربري داراي جنبه تزئيني نيز مي باشد. در جهت هاي مختلف، پنجره هاي متعددي که از بالاي ازاره بنا شروع شده و تقريبا تا انتهاي بنا ادامه مي يابد جهت تامين نور فضاي داخلي تعبيه شده است. مصالح بنا آجر و ملاط گل مي باشد و جهت ايجاد پوشش شيبدار شيرواني از چوب و ورقهاي آبکاري شده استفاده کرده اند.
دروازه ها :
دروازه قدیم تهران : اين دروازه از آثار دوره قاجاريه است. بناي دروازه آجري و داراي يک سردر اصلي و دو راه ارتباطي در طرفين است. سردر وسط، داراي عرض و ارتفاع بيشتر و قوس تيزه دار است. اين دروازه هشت گلدسته دارد. ورودي اصلي آنها داراي رسمي بندي و کاسه بندي است.
درب کوشک : اين دروازه بر خلاف دروازه تهران قديم، تنها دراي يک نما به سوي خارج شهر است. دروازه درب کوشک داراي يک ورودي با قوس نيم دايره و کليل است و در طرفين آن، گلدسته ها و طاق نماهايي ديده مي شود. نماي خارجي اين دروازه داراي کاشيکاري رسمي بندي است.
گرمابه ها :
گرمابه رضوی : گرمابه رضوي در کنار مسجدالنبي واقع شده و ورودي آن از راهروي سرپوشيده اختصاصي حد فاصل جلوخان مسجدالنبي و بازار وزير مي باشد.اين گرمابه داراي سربينه اي با تناسب کشيده وبصورت راسته بوده وعلاوه بر گرمخانه داراي استخر چهار حوض نيز بوده است .
گرمابه قجر: گرمابه قجر از بناهاي دوره صفوي است، که در حال حاضر به موزه مردم شناسي تبديل شده است. ورودي گرمابه با چند پله به هشتي ساده و سپس با يک گردش به سربينه مي رسد. سربينه بزرگ گرمابه نقشه هشت ضلعي دارد و هر ضلع آن داراي شاه نشين و طاق نما است. حوض بسيار زيبايي نيز در وسط سربينه قرار دارد. مابين سربينه و گرمخانه فضايي وجود دارد، گرمخانه داراي يک فضاي مرکزي محدود و تعدادي فضاي جانبي است. تزيينات گرمابه شامل کاشيکاري و طاق هاي رسمي بندي شده است.
گرمابه حاج محمد رحيم : گرمابه حاج محمد رحيم معروف به گرمابه صفا در سال 1259 ھ . قتوسط حاجي عبدالله تبريزي براي خاندان اميني بنا شد اين گرمابه داراي دو بخش مجزاي زنانه و مردانه است که ورودي بخش آقايان به خيابان مولوي باز مي شد و در اثر احداث راه سر در آن تخريب و کور شده است ورودي بخش زنانه به کوچه باز مي شود هر دو قسمت داراي سربينه و گرمخانه است ولي اين فضاها در قسمت مردانه داراي وسعت بيشتر و معماري پيچيده تر و زيباتر است. بخش مردانه همچنين داراي چهار حوض ( چال حوض ) نيز است. تقريبا فضاهاي اين گرمابه با انواع مختلف رسمي بندي تزيين شده است.
بلور : حمام تاريخي بلور از بناهاي نادر به جاي مانده از دوره هاي صفويه وقاجاريه است.اين حمام با مساحتي در حدود 1200متر مربع در يکي از محله هاي قديمي شهر قزوين به نام محله آخوند قرار گرفته است .با توجه به فرم ساختار خاص و تزئينات بکار رفته خصوصا نقاشي هاي موجود در سربينه و کشف سفالهاي مختلف در قسمتهاي اين حمام حکايت از انتساب اين بنا به اواخر دوره صفويه دارد.تمام فضاهاي حمام در زيرزمين واقه شده است که پس ازعبور از درب ورودي با گذشتن از 13 پله وارد فضاي سربينه حمام مي شويم . سربينه هشت ضلعي وداراي حوضي لوزي شکل وسنگي مي باشد که بيشتر به دوره قاجاريه برمي گردد.درقسمت زير گنبد چهار لايه نقاشي بر روي لايه اي از آهک وجود دارد،علاوه بر اين تزيينات که حاصل تغييرات در دوره هاي مختلف بوده است ،تزيينات يزدي بندي نيز با آهک ديده مي شود.
گرمابه حاج ميرحسن : گرمابه حاج ميرحسن از بناهاي دوره قاجاريه مي باشد که در سال 1260 به مساحت850 متر مربع احداث شده ودر محله ديمج قرار دارد. سربينه آن هشت ضلعي با پوشش گنبد و گرمخانه آن مستطيل با پوشش طاق و تويزه مي باشد.
بازار ها :
سراي سعدالسلطنه : به دستور سعدالسلطنه (متوفي1325 ه. ق )حاکم وقت قاجاريه قزوين ساخته شد ارزشمند ترين قسمت اين بنا چهار سوق آن است که از تقاطع قايم دو راسته ايجاد شده و بر فراز آن گنبدي بزرگ کاشيکاري شده اي قرار دارد چهار طرف گنبد را چهار نيم گنبد با رسمي بندي و نور گير فرا گرفته اند که فضا را بزرگتر نشان مي دهند سراي سعدالسلطنه با وسعتي نزديک به 2/6 هکتار يکي از کامل ترين و بزرگ ترين سراهاي تجاري ايران است.
سرای وزیر : اين سرا رو به روي در شرقي قيصريه قرار دارد هشتي ورودي آن داراي حجره هايي با طاق هاي کاشيکاري است و بر فراز فضاي مرکزي ورودي آن گنبدي آجري قرار دارد و يک نور گير به قطر تقريبي يک متر روشنايي آن را تامين مي کند سراي وزير داراي حياطي وسيع است و دور تا دور آن را حجره هايي در دو طبقه فرا گرفته اند اين حجره ها بر روي صفه اي با ارتفاع يک متر از سطح زمين قرار دارند.
حاج رضا : اين سراي دوره ي قاجاري داراي حياطي بزرگ است و حجره ها و اتاق ها گرداگرد حياط آن در دو طبقه ساخته شده اند ورودي کاروانسرا در سمت غربي آن قرار دارد و با طاق هاي زيبايي که در بناي آن به کار رفته است به صورت يک تيمچه سر پوشيده به نظر مي رسد.اين سرا از جانب شمال به بازار چه وزير متصل است طاق هاي حجره ها و طاق نماي ايوان آن داراي قوس جناغي و کاشيکاري در زمينه آجري است.
بناي کاروانسراي رضوي : متعلق به عصر سلطنت و شاه طهماسب(983- 930ه. ق ) صفوي است اين سرا به صورت دو ايواني ساخته شده و مجموعه حجره ها در دو طبقه گرداگرد حياط مستطيل شکل آن را فرا گرفته اند سراي رضوي در گذشته به صورت کاروانسرا بود و از آن به عنوان بار انداز کاروانيان و از شتر خان آن براي چهار پايان آنها استفاده مي شد.
قیصریه : اين راسته با طاق هاي آجري بلند در بين مسجدالنبي و سراي رضوي و سراي وزير را به چهار سوق بازار متصل مي سازد. قيصريه از شاخص هاي بازارهاي دوره صفويه بوده ومعمولا طراحي شده مي باشند.
پیچ بن : اين کاروانسرا که ازکاروانسراهاي شاه عباسي مي باشد در130 کيلومتري قزوين قرار دارد. وجود اين کاروانسرا در انتهايي ترين نقطه الموت نشان از تردد مسافران وکاروانها در دوره هاي قبل مي باشد. کاروانسراي پيچ بن درکنار جاده مالرو قزوين- تنکابن قرار دارد که درحال حاضر با عريض کردن اين جاده در آينده اي نزديک دوباره حرکت در آن آغاز خواهد شد. کاروانسرا از قطعه سنگهاي بزرگ وملات ساروج وسنگ لاشه ساخته شده که با تغيير کاربري و تبديل آن به سفره خانه سنتي به فضايي دلنشين و زيبا با مناظري تماشايي يکي از پرطرفدارترين مناطق الموت خواهد شد.
کاروانسراي آوج : در شهر آوج قرار دارد و داراي طرح دو ايواني است شالوده کاروانسرا از سنگ هاي لاشه و قلوه بنا شده و روي آن آجر چيني شده است کاروانسرا از داخل داراي دو ايوان و بيست و چهار ايوانچه است و در پشت اکثر آنها حجره ها واقع شده اند و چهارتاي آنها به شتر خان کاروانسرا راه دارند شتر خان به صورت راهرويي طويل باپوشش طاق و تويزه است و زير هر طاق نماي آن سکويي جهت بار اندازي قرار دارد.
هجیب : اين کاروانسرا در شمال غرب روستاي هجيب شهرستان بويين زهرا واقع و ورودي آن در ضلع جنوبي است طرح کلي کاروانسرا مربع شکل است و در تقاطع چهار ضلع خارجي آن برج هاي مدور به صورت نيم ستون ديده مي شود داخل طاق نماهاي ورودي با قوس جناغي پوشش شده و رسمي بندي با آجر کاري رنگي (اخرايي) دارد.
کاروان سراي محمد آباد : در جاده قزوين بويين زهرا قرار دارد و از جمله کاروانسراهاي دوره صفوي است. پس از گذشتن از هشتي به حياط مرکزي کاروانسرا به ابعاد 3/42*4/50 متر منتهي مي شود طرح کاروانسرا چهار ايواني است و در سمت ايوان ورودي، ده حجره به همراه ايوانچه ها قرار گرفته اند.
قلعه ها :
قلعه الموت : در شمال غربي استان قزوين و در نزديکي روستاي گازر خان قرار دارد. شهرت اين قلعه به خاطر حسن صباح مروج مذهب اسماعليه در دوره سلجوقي است. حسن صباح پس از رانده شدن از دربار ملکشاه سلجوقي براي فراگيري اصول مذهب اسماعليه نزد فاطميان مصر رفت و در مدت کوتاهي به داعي کبير ملقب شد او پس از بازگشت سر تاسر ايران را جهت پيدا کردن مقري براي فعاليت هاي خود زير پا نهاد و در نهايت منطقه الموت را به عنوان مکاني براي فعاليت هاي خود انتخاب کرد در مورد سال ساخت اين قلعه ميان مورخان اختلاف نظر است اما بايد آن را متعلق به اوايل دوره اسلامي دانست. حسن صباح در سال 482 ھ .ق اين قلعه را تصرف و بهاي آن را که معادل هزار يا سه هزار دينار طلا بود به حاکم رانده شده آن پرداخت. اين قلعه در سال 654ھ.ق به تصرف هولا کو خان مغول درآمد. با تصرف اين قلعه و به آتش کشيده شدن کتابخانه نفيس آن اين قلعه از رونق افتاد و به زندان و تبعيد گاه تبديل شد. به دليل حوادث طبيعي و غير طبيعي آثار به جاي مانده از اين قلعه بسيار اندک است. سازمان ميراث فرهنگي کشور براي رسيدن به اطلاعات بيشتر درباره اين قلعه تاريخي به حفاري علمي در اين منطقه مشغول است.
لمبسر : اين قلعه در بخش رودبارشهرستان در شمال شرقي روستاي رازميان قرار دارد و يکي از مهم ترين قلاع اسماعيليه در عصر سلجوقي است. در مورد سال ساخت اين بنا در هيچ يک از متون تازيخي ذکري به ميان نيامده است. اين قلعه به دليل موقعيت خاص خود در دوره تسلط اسماعيليه اهميت و شهرت بسيار پيدا کرد و پس از قلعه الموت مهم ترين قلعه آن دوره به شمار مي رفت. قلعه لمبسر بالاي کوه وسيع و مسطحي قرار دارد و به دليل وجود رود هاي اطراف در دامنه غربي، شرقي و جنوبي از ساير رشته کوه هاي اطراف جدا مانده است. اين قلعه ابعادي در حدود 480 متر در جهت شمالي جنوبي و 190 متر در جهت شرقي غربي دارد. در قسمتي از سمت شرقي آن ديواري عظيم به ارتفاع 10 متر وجود دارد و هم اکنون بخش هايي از باروي آن باقي مانده است. آب قلعه از نينه رود که در فاصله دو فرسنگي آن قرار دارد تامين و توسط آبراهه اي که در دل سنگ حفر شده بود در چندين آب انبار ذخيره مي شد. در اين قلعه در حال حاضر توسط سازمان ميراث فرهنگي حفاري هاي علمي صورت مي گيرد.
نویزر شاه : اين قلعه درشرق شترخان و درشمال شرقي روستاي گرمارود برفراز کوهي بلند که ديواره هاي صخره مزبور بطور عمودي بسوي دره هاي اطراف پايين مي رود واقع شده است. بلندترين نقطعه آن 2000 مترازسطح دريا ارتفاع دارد و بسيار خوفناک به نظر مي رسد. از ديوار قلعه هنوز قسمتي برپا است و دربالاي يکي از دو ديوار قلعه روزنه اي قرار دارد. از بناهاي آن چند اطاق وساختمان بزرگ هنوز باقي مانده است. روي هم رفته قلعه مزبور باتوجه به وضع طبيعي آن ازجمله قلاع مستحکم وتسخير ناپذيرمنطقه به شمار مي رود.
شمس کلایه : دربالاي شمس کلايه، درصخره کوه، غارهايي تودرتو وجود دارد که آثارساختمان در داخل آن مشاهده مي شود. راه يافتن به داخل اين غارها بدون طناب ونردبان کاري غيرممکن است. غارهاي شمس کلايه وآثار ساختماني آن رامحل قلعه معروف ميمون دژتشخيص داده اند. قلعه ميمون دژپس ازحمله هلاکوخان درزمان رکن الدين خورشاه به تصرف لشگرمغول درآمد.
میمون قلعه : اين قلعه مربع شکل و با ابعاد تقريبي حدودهفتاد متر با خشت هاي سي سانتي متري ساخته شده است اين بنا دو طبقه دارد طبقه فوقاني آن از يک تالار چليپايي و اتاق هايي در اطراف تشکيل شده و طبقه زيرين آن شامل يک شبکه ره هاي ارتباطي است برخي اين قلعه را از بقاياي مدينه موسي که امر موسي الهادي خليفه عباسي در سال 168ه . ق بنا شد و برخي ديگر آن را منسوب به ميمون بن عون کاتب مي دانند سفالينه هاي به دست آمده قدمت بنا را تنها تا دوره آل بويه به عقب مي برد. اين قلعه در انتهاي خيابان سلامگاه و روبروي در شرقي امامزاده حسين قرار دارد.
قز قلعه : در حولي ضياء آباد از توابع شهرستان تاکستان روي تک کوهي سنگي قرار دارد و بر تمام نواحي اطراف مشرف است اين قلعه از سه طرف به پرتگاه هاي مخوف منتهي مي شود و تنها راه دسترسي به آن از راه جنوب است آثار باقي مانده از قلعه بسيار اندک است و نمي توان طرحي از ساختمان آن تصور کرد از آثار به جاي مانده آن جرزهاي يک چهار طاقي است که از سنگ و ساروج ساخته شده و طاق آن فرو ريخته است مشخص نيست که اين چهار طاقي کدام قسمت بنا بوده و فقط مي توان احتمال داد که محل تقاطع دو سرسراي ارتباطي و يا ورودي بنا بوده است. پايه هاي باقي مانده ستروگ اين چهار طاقي ابعادي در حدود سه متر دارد در برخي از قسمت هاي اين قلعه علاوه بر سنگ از آجر مانند آجر هاي دوره ساساني نيز استفاده شده است.
از ديگر قلعه هاي اين استان مي توان به قلعه شيرکوه، قلادوش، کوشکدر، ايلان، جولاده، بازرگاه، تيان دشت و سفيددر نيز اشاره کرد.
آرامگاه ها :
بناي آجري آرامگاه حمد الله مستوفي : مورخ شهير عصر ايلخاني متعلق به قرن هشتم ھ.ق است اين بناي مربع شکل توسط چهار فيل پوش به هشت ضلعي تبديل شده و روي آن گنبد مخروطي شکلي قرار گرفته است. در داخل بنا کتيبه اي وجود دارد که سوره مبارکه انسان به خط نسخ روي آن گچبري شده است. نماي بنا آجري و مانند ساير بناهاي سبک ايلخاني داراي بند هاي مهري است اين بنا داراي سردابي است که ورودي آن مقابل در مقبره قرار دارد و مزار حمد الله مستوفي در آن قرار دارد.
مسجد و مقبره احمديه : در خيابان شهدا قرار دارد و معماري آن مربوط به دوره قاجاريه است. احمد غزالي برادر امام محمد غزالي، عارف نامدار قرن پنجم و ششم بوده که در طي اقامتش در قزوين در اين شهر دار فاني را وداع گفته و پس از فوت، مدفن او به زيارتگاه و خانگاه مريدانش تبديل شد است.
شهید ثلاث : حاج ملا محمد تقي برغاني معروف به شهيد ثالث از علماي برجسته اي بود که توسط عوامل فرقه بابيه به شهادت رسيد. اين بنا در طبقه زير زمين و همکف ساخته شده است. طبقه همکف داراي دو فضاي مسجد و مقبره است، مقبره به صورت فضاي مربع شکل با اتاق هاي جنبي است که گنبدي بر فراز آن قرار دارد. سنگ قبر شهيد ثالث به خط ملک محمد نيز در همين فضا به چشم مي خورد.
بقعه « سلطان ويس» يا « سلطان قيس» : در ارتفاعات شمالي شهر قزوين قرار دارد. حمدالله مستوفي اين مقبره را متعلق اويس قرني صحابه حضرت اميرالمومنين(ع) مي داند. اين بنا از دو قسمت، مقبره وبناي وابسته به آن ،شکل گرفته است . بناي مقبره هشت ضلعي واز سنگ لاشه با ملات ماسه آهک ساخته شده است .
بناي مقبره رييس المجاهدين : که از مبارزين مشروطه در شهرستان آبيک قرار دارد، اين بنا داراي طرحي مستطيل شکل به طول پانزده و عرض دوازده متر است. کل بنا از آجر شکل گرفته و تنها يک رديف سنگ، همکف ايوان و دور تا دور آن به کار رفته است. در روي اتاق مقبره، گنبدي آجري قرار دارد و روي آن با کاشي هاي رنگي با طرح هندسي تزيين شده است.
پیر تاکستان : بناي بقعه به شکل مربع مستطيل است و پوشش گنبدي آن به وسيله چهار سه کنج بر روي نقشه مربع مستطيل سوار شده است اين بنا در نهايت سادگي شيوه عماري استواري دارد و از استحکام و زيبايي آجر کاري هاي دوره هاي سلجوقي بهره مند است اين آجر کاري ها در نماي ورودي و نيز در قسمت داخلي هشت وجهي زير گنبد به خوبي نمايان است در اين قسمت نگاره هايي به شکل صليب شکسته و تکه هاي کوچک گچبري مشاهده مي شود با توجه به سفالهايي که به هنگام حفاري نقشه اصلي بنا از اين مکان به دست آمده و نوع معماري و مصالح به کار رفته در آن مي توان اين بنا را متعلق به دوره سلجوقي دانست.
تاریخی :
برج های خرقان : در منطقه اي کوهستاني در جنوب غربي قزوين قرار دارد. در اين منطقه، دو آرامگاه از دوره سلجوقي بر جاي مانده است. برج اول هشت ضلعي است و بر هر ضلع آن، طرح هاي متنوع آجري نقش شده است. اين برج داراي گنبدي دو پوش است که دو پلکان مارپيچ به آن منتهي مي شود. برج دوم با فاصله حدود سي متر از برج اول، از نظر شکل و ابعاد تقريبا هم اندازه برج اول است.اين بنا نيز داراي گنبد دو پوش و يک پلکان منتهي به فضاي بين اين دو پوشش است. برج هاي آرامگاهي خرقان بابيش ازپنچاه طرح آجري،جزء شاهکارهاي آجرکاري معماري ايران به شمار مي روند.
برج های بزرگ و کوچک سمیران : برج هاي مذکور در مجاورت قلعه سميران واقع شده و در حوضه آبگير سد سفيد رود بر بالاي تپه اي مرتفع قرار گرفته اند.با توجه به خصوصيات و اسلوب معماري و تزئيني موجود، متعلق به اوايل دوره اسلامي بوده و در عين سادگي نمايانگر جلوه زيبايي از معماري دوران اوليه اسلام و تزئينات آجرکاري آن مي باشد. تزئينات داخلي و ديواره هاي خارجي بنا، لطافت خاصي به چشم انداز ساختمان بخشيده است. پلان مقطع دو آرامگاه به صورت هشت ضلعي بوده و ستون هاي استوار سنگي، نماي بيروني آن را مزين کرده اند.در مورد برج بزرگ يا قلعه ساسان احتمال داده مي شود گنبد به صورت دو پوشش و هرمي، جزء نخستين بناهاي شکل گرفته به اين شيوه باشد. نکته قابل ذکر در باب برج هاي دو گانه تارم شيوه معماري ساساني است که از طرز پيوندي و ديوارسازي استوارشان قابل مشاهده مي باشد.
پل شاه عباسی محمد آباد : در مسير جاده قزوين به سمت بوئين زهرا پلي قرار دارد که در دوره شاه عباس ساخته شده است و فاصله آن تا قزوين 37 کيلومتر است. اين پل داراي سه دهانه است که دو تاي آنها بزرگتر و داراي عرضي در حدود 5/7 متر است. دهانه هاي سه گانه داراي قوس هاي تيزه دار مي باشند. کمترين عرض پايه ها که ميان دو قوش واقع شده اند، چهار متر است. برجسته ترين قسمت پل ميان دو قوس بزرگ قرار دارد. قسمتهاي پائين و پايه پل با سنگ و ملاط آهک، و قسمتهاي بالاي آن با آجر ساخته شده است.عرض پل در حدود 70/4 متر و طول آن نزديک به 52 متر است.
برج باراجین : ين ميل در ارتفاعات شمال شهر قزوين ، بر قله کوه و بر روي سکويي هشت ضلعي که حدود يک مترازکف زمين ارتفاع دارد، بنا شده است . طرح برج به شکل هشت نيم ستون مدور است ودر فواصل منظم ،دور تا دور بدنه اصلي برج اضافه شده اند. ارتفاع اين نيم ستون ها نزديک به شش متر است . حدود يک متر به بالاي برج مانده ، يک رديف سنگ خارا که بادقت خاص ترشيده شده ،دورتادور برج را گرفته و حدود ده سانتيمتر لبه آن، از بدنه برج بيرون آمده است.
جاذبه های طبیعی
ییلاقات پیچ بن و لذت تنفس در هوای بی اندازه پاک
بسیاری از گردشگران و طبیعت دوستان طرفدار حضور در مناطق ییلاقی و خنک و با طراوات هستند، حضور در مناطق ییلاقی الموت از جمله پیج بن بدون شک می‌تواند این حس آنها را اقناع کند.
دشت و ارتفاعات پیچ بن واقع در الموت شرقی با اختلاف ۲ هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا چشم انداز زیبایی از طبیعت خدادادی شمال شرقی استان قزوین است، کوه‌های مرتفع پوشیده از برف، چمنزار‌ها و گلزار‌های وسیع و چشمه‌های زلال و صاف از ویژگی‌های این منطقه هستند.
این منطقه با توجه به نزدیک به قلعه سیالان یکی از مسیر‌های راهپیمایی کوهنوردان و طبیعت نوردانی است که از قزوین به مازندران سفر می‌کنند.
ارتفاع برف در گردنه پیچ بن که اتصال دهنده محلی استان‌های قزوین و مازندران است گاه به ۱۰ متر می‌رسد و طبیعت دوستان با حضور در این منطقه حتی در فصل تابستان می‌توانند شاهد چندین متر برف در دور و اطراف خود باشند.
غار یخی انگول، جلوه‌ای خاص از زیبایی‌های زمین
استان قزوین از چندین غار خاص و منحصر به فرد برخوردار است، علاوه بر غار قلعه کرد متعلق به دوران پارینه سنگی که به دلیل فعالیت‌های باستان شناسی فعلا بازدید از آن برای گردشگران میسر نیست، غار یخی انگول واقع در نزدیکی روستای دینک در بخش کوهین قزوین جاذبه‌ای طبیعی است که می‌تواند مورد توجه دوستداران غارنوردی قرار بگیرد.
البته به دلیل موقعیت و شیب تند غار افراد عادی امکان بازدید از آن را ندارند و غارنوردان می‌توانند از این جاذبه بازدید کنند.
ورودی غار به سمت جنوب غربی دارای ۱.۵ متر ارتفاع با پهنای نیم متر است.
این غارحتی در ایام تابستان نیز مملو از یخ است و بازدیدکنندگان می‌توانند چکیده و چکنده‌های فوق العاده زیبا و قندیل‌ها یا به اصطلاح علمی " استلاگمیت"های فراوانی را در این مکان مشاهده کنند.
یله گنبد، آبگرم معدنی منحصر به فرد
قزوین سرزمینی با چشمه‌های مختلف آبگرم و آبسرد است، یکی از معروف‌ترین آبگرم‌های قزوین که خاصیت منحصر به فردی نیز نسبت به دیگر چشمه‌های معدنی آبگرم ایران دارد"یله گنبد" واقع در بخش کوهین شهرستان قزوین است.
براساس مطالعات دانشگاهی انجام شده، دبی آب و خواص درمانی آبگرم یله گنبد از بسیاری از آبگرم‌های کشور بیشتر و قابل توجه‌تر است.
آب گرم یله گنبد از نوع گوگردی و از آب‌های معدنی بیکربناته کلسیک آهن و گازدار به شمار می‌رود و متوسط دمای آن ۴۲ درجه سانتی گراد است و خواص تسکین بخش و درمانی بالایی دارد به طوری که پزشکان استنشاق آنرا در رفع بیماری‌های گوارشی و آبتنی در آنرا برای رفع بیماری‌های عصبی و مفصلی توصیه می‌کنند.
این آبگرم با وجود گوگردی بودن بوی خاصی ندارد و بسیاری از افراد که به دلیل بو از آبگرم‌های گوگردی استفاده نمی‌کنند می‌توانند سری به این آبگرم بزنند و از استحمام در آن لذت ببرند.
این جاذبه طبیعی کم نظیر نیز با مشکل کمبود امکانات زیربنایی و رفاهی و بهداشتی روبرو است، با تامین زیرساخت‌های رفاهی این مکان می‌تواند می‌تواند به تنهایی بخش زیادی از اقتصاد گردشگری قزوین را متحول کند و به یکی از قطب‌های گردشگری طبیعی و پزشکی و آبی ایران تبدیل شود.
اندج، صخره‌هایی شگفت انگیز
صخره‌های زیبا و شگفت انگیز اندج با اشکال عجیب و غریب خود در مسیر قزوین-معلم کلایه و در بخش الموت شرقی در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد و چشم هر بیننده و گردشگری را به خود خیره می‌کند.
صخره‌های سنگی زیبا و جالب موجود در این مکان همراه با طبیعت سبز اطراف آن هر طبیعت نوردی را برای حضور در این مکان به وسوسه می‌اندازد، ضمن این که این جاذبه مکان مناسبی برای مطالعات دانشجویان زشته زمین شناسی نیز به شمار می‌رود.
باغات و جنگل‌های پایین این صخره‌ها و در کنار آن رودخاه اندج به ویژه در فصل پاییز منظره‌ای فوق العاده از طبیعت الموت قزوین را به نمایش می‌گذارد.
آبشار ورچر، استراحتگاهی مفرح برای طبیعت گردان
آبشار ورچر که نام دیگر آن دومان چال است، در مسیر قزوین-الموت غربی و در نزدیکی روستای نمونه گردشگری رزجرد قرار دارد.
طبیعت گردان با بیش از یک ساعت پیاده روی از جاده اصلی می‌توانند خود را به این آبشار زیبا برسانند، البته امکان حضور در این آبشار به وسیله دوچرخه کوهستان و موتورسیکلت‌های کمک دار نیز وجود دارد.
ارتفاع این آبشار از سطح زمین ۳۰ متر است و اطراف آن را صخره‌ها و درختان احاطه کرده اند.
هم اکنون طبیعت گردانی از قزوین و استان‌های نزدیک از جمله تهران به ویژه در ایام بهار و تابستان از این جاذبه طبیعی دیدن می‌کنند.
باغستان سنتی هزار ساله، گنجینه سبز قزوین
باغستان‌های سنتی قزوین، زمانی به وسعت چهار هزار و ۲۰۰ هکتار گرداگرد این شهر را دربر گرفته بود، با توسعه شهر و طمع سودجویان برای کسب منافع مالی اکنون سطح این باغات به ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار کاهش یافته است.
این باغات که باید آنها را ریه‌های قزوین معرفی کرد، یک جاذبه طبیعی زیبا و منحصر به فرد و البته کهن در دل این شهر به شمار می‌رود که ناصر خسرو در سفرنامه خود از این مجموعه یاد کرده است.
باغات قزوین به ویژه در فصل بهار با شکوفه‌های رنگی و سفید بسیار تماشایی است.
منطقه حفاظت شده باشگل، مامن حیات وحش قزوین
منطقه حفاظت شده باشگل واقع در شهرستان تاکستان دارای ۲۶ هزار هکتار وسعت است.
این منطقه حفاظت شده زیستگاه گونه‌های جانوری و گیاهی ارزشمندی است و همچنین قابلیت بالایی برای گردشگری طبیعی به ویژه دوستداران حیات وحش دارد.
عقاب طلایی، آهو، گوسفند وحشی، روباه قرمز، سیاه گوش، سنجاب از جمله گونه‌های جانوری این منطقه حفاظت شده به شمار می‌روند.
هم اکنون با هماهنگی اداره کل حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، امکان برگزاری تور‌های گروهی و بازدید از این منطقه فراهم است.
دریاچه اوان، نگین گردشگری طبیعی قزوین
دریاچه اوان واقع در الموت شرقی از سایر جاذبه‌های طبیعی قزوین شناخته شده‌تر است و در سال‌های اخیر امکانات زیربنایی و رفاهی نسبتا خوبی برای خدمات دهی به گردشگران در آن ایجاد شده است.
این دریاچه با ۷۰ هزار متر مربع مساحت است و عمیق‌ترین بخش آن حدود ۶ متر است و ارتفاع آن از سطح دریا یک هزار و ۸۰۰ متر است.
نزدیکی به دامنه کوه‌ها و باغات آلبالو، گیلاس، سیب، فندق و بید و چنار روستا‌های اطراف این دریاچه، جلوه و منظره‌ای بسیار زیبا به این دریاچه که اکنون از مهم‌ترین تفرجگاه‌های طبیعی استان قزوین به شمار می‌رود، بخشیده است.
روستا‌های اطراف این دریاچه نیز با طبیعت بکر خود مناسب بازدید دوستداران و علاقه‌مندان به گردشگری طبیعی است.
چنار خونبار زرآباد، درختی که خون می‌گرید
چنار خونبار زرآباد واقع در الموت شرقی را نیز باید از جاذبه‌های طبیعی منحصر به فرد قزوین دانست.
این درخت با قدمت بیش از ۶۰۰ سال دارای ۱۰متر قطر و ۳۰متر ارتفاع است و از قداست زیادی برای اهالی روستای زرآباد و منطقه برخوردار است.
هرساله در نزدیکی سحرگاه روز عاشورا، صمغی قرمز رنگ شبیه خون از این درخت خارج می‌شود، نکته قابل توجه در خصوص این درخت آن است که این مایع شبیه به خون فقط روز عاشورا از درخت خارج می‌شود، بدان معنا که با توجه به متفاوت بودن سال‌های هجری شمسی و هجری قمری، این اتفاق درست در روز دهم ماه محرم اتفاق می‌افتد.
هرساله در شب عاشورا صد‌ها گردشگر از نقاط مختلف ایران و جهان برای دیدن این صحنه به زرآباد الموت می‌آیند.
طارم سفلی، هندوستان ایران
منطقه طارم با توجه به ویژگی‌های طبیعی و آب و هوایی به هندوستان ایران معروف است.
این منطقه قطب تولید زیتون و انار در ایران به شمار می‌رود.
این منطقه همچنین زیستگاه پلنگ ایرانی است و با مناظر بکر طبیعی خود از جمله چشمه سار‌ها و دره‌ها و پرتگاه‌های عمیق، باغات انبوه زیتون و انار و شالیزار‌ها انتخابی مناسب برای طبیعت گردان است.
دربند‌های موجود در این بخش از جمله دربند روستای کلج که دره‌هایی با پوشش گیاهی و رودخانه در آنها وجود دارد، از جاذبه‌های طبیعی قابل توجه این منطقه به شمار می‌رود.
طبیعت گردان با حضور در این منطقه می‌توانند با زندگی عشایری بخشی از جمعیت عشایر کشور نیز که در این منطقه سکنی دارند، آشنا بشوند.
