تاریخچه
بم یکی از شهرهای تاریخی ایران و استان کرمان است طوری که اگر بخواهند به یک جهانگرد دو سه عکس تاریخی از ایران نشان دهند حتماً یکی از آنها ارگ بم است. (ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه میشود). شهر بم به فاصله تقریبی ۱۲۰۰ کیلومتری پایتخت قرار دارد، این شهر به لحاظ تاریخی و محصولات کشاورزی (بهویژه خرما)، معروفیت جهانی دارد. شهر قدیم بم یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود و به دروازه شرق ایران شهرت داشتهاست. بم در مقطع حساسی از تاریخ (اواخر پادشاهی لطفعلی خان زند در زمان فرار او به بم) حتی از طرف لطفعلی خان پایتخت ایران نیز اعلام شد و برای مدت کوتاهی هم که شده پایتخت ایران بود.وقتی پاتی نجر جهانگرد انگلیسی در حدود ۱۱۸۹ خورشیدی وارد بم شد، قلعه آنرا مستحکم دیده و ذکر میکند: بقدری آنرا مستحکم کردهاند که شاید در همه ایران ازین حیث بینظیر باشد.بنوشته بارتولد: بم مرکز صنعتی کرمان بوده و پارچههای نخی که در بم میبافتهاند بهمه جا حتی تا مصر میرفت...»جغرافی نویسان عرب قرن دهم به ویژه مقدسی شرح خوبی دربارهٔ اهمیت اقتصادی بم به دست ما میدهند و مقدسی مینویسد: بم یک مرکز ولایتی با اهمیت و دلکش و بزرگ است مردم آن کارشناس و دارای مهارتند. این شهر بازارگاهی است و مردم را از راه دور به خود میکشاند و پارچهای که در اینجا تولید میشود در کشورهای بسیاری شهرت دارد و آوازه بم در همه جهان اسلام پیچیده و مایه سرفرازی کشور میباشد و بیشتر اهالی شهر بافندگانند و بیشتر رختهای صادراتی بم در دهکدهٔ بزرگی نزدیک آن فراهم میشود و در خاور و باختر جهان اسلام این رختها را به عالیترین همه لباسها میدانند و علاوه بر اینها دستار و پیراهن و لباسهای فاخر که طالب بسیار دارد و البسهای که از مرو بیرون میآید در بم تولید میگردد.ساکنان نخستین بم اطلاعات ساکنان نخستین بم بدرستی شناخته نیست اما از روی سکونتگاههای دسته جمعی بویژه ایجاد برج و باروهای مستحکم در اطراف آنها، میتوان حدس زد که این شیوه فرهنگ آریائی باشد (زیرا بومیان ایران چنین استحکاماتی را لازم نمیدانستند) و با توجه به سکونت مداوم مردم در ارگ از هزارههای گذشته تا ۱۵۰ سال پیش میتوان حدس زد مردم کنونی بم از نژاد آریایی نسبتاً اصیل باشند. تیرهای آریائی نژاد که بر بم تاختند با بومیان مقاوم روبرو شدند و چون بر آنان پیروز گشتند بساختن برج و بارو و استحکاماتی پرداختند.همچنین چندی پیش تحقیق وپژوهش یک محقق در مورد مردم بخش دهبکری و روستاهای تابع آن وآزمایش از آنها نشان داد DNAمردم دهبکری و توابع آن با DNAاجساد مدفون در ارگ بم یکی است و این موضوع به این معنا است که مردم دهبکری و توابع آن همان مردم قدیم ارگ بم هستند که صدها سال قبل به دلایل نامعلومی مثل خشکسالی یا گرمی هوا و غیره.. به مرور زمان و طی سالیانی از داخل ارگ بم به این منطقهٔ پر آب و خوش آب و هوا نقل مکان کردهاند که عدهٔ بیشتر آنها در همان ارگ ماندهاند. بنای این شهر قدیمی را در اساطیر ایرانی به بهمن ابن اسفندیار نسبت میدهند.
هفتواد شاهنامه
باستناد داستان هفتواد در شاهنامه و کتاب کارنامک اردشیر بابکان میتوان دریافت که شهری با نام کجاران که اکنون محلهای به نام کوزران در شمال غربی بم دارای شباهت اسمی به آن دارد بطور حدس و گمان ممکن است شهر بم باشد. در روزگار ساسانیان هفتواد مردی فقیر ساکن در شهر کجاران که شهری پرجمعیت در منطقه ای سردسیر که در آن باغات سیب وجود داشته در نزدیکی کوهی زندگی می کردهاست و حاکم را از میان برمیدارد و برای خود برج و باروئی بر بالای کوهی بزرگ میسازد که شاید ارگ کنونی بم باشد. بنابراین هفتواد شهر را توسعه داد، و محل حکومت خود را به دژی بر بلندای کوه انتقال داد. سکونتگاهی را تغییر داد. بم در گذشته یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود. ابن حوقل مؤلف کتاب صورةالارض در قرن چهارم هجری از بم به نام شهری که از جهرم بزرگتر و هوایش از آن سالمتر و دارای نخلستانهای زیاد بوده، یاد کردهاست. همچنین از سه مسجد بم به نامهای مسجد خوارج و مسجد هزاران و مسجد قلعه نام برده و به تفصیل پارچههای مرغوب و زیبایی را که در آن جا بافته میشد، ذکر کردهاست. بنا به گفته مقدسی در کتاب احسنالتقاسیم، باروی شهر بم چهار دروازه به نامهای نرماشیر، کوسکان، آسبیکان و کورجین داشتهاست. طبق گفتهٔ وی بیشتر بازارهای بم در خارج شهر و تعدادی هم در داخل شهر قرار داشتهاند. بم در مسیر جادههایی که جنوب خاوری ایران را با سیستان، افغانستان و بلوچستان مرتبط میکند قرار دارد. به همین جهت این شهر از دوره ساسانیان اهمیت نظامی و بازرگانی زیادی داشتهاست. شهر بم در سال ۱۱۳۱ ه. ق به تصرف محمود افغان درآمد، ولی به علت شورشی که در قندهار روی داد آنجا را رها کرده عازم قندهار شد؛ ولی بار دیگر در سال ۱۱۳۴ ه. ق بر بم استیلا یافت و این وضع تا سال ۱۱۴۳ ه. ق که نادر، اشرف افغان را شکست داد، ادامه داشت. در سال ۱۲۰۹ ه. ق، لطفعلیخان زند، در همین شهر توسط عمال آقا محمد خان قاجار دستگیر شد. خان قاجار به یادگار این موفقیت منارهای از سرهای ۶۰۰ تن از مخالفین خود در بم برافراشت.