ترکمن
چرا سفر به بندر ترکمن ؟
- یکی از مهمترین و مشهورترین جزیرههای ایران، جزیره آشوراده در این شهر قرار دارد که مکان مناسبی برای پرندهنگری و دیدن گونههای اندمیک ایرانی و حتی اسبهای ترکمنی به حساب میآید.
- بهترین خاویار دنیا و ایران از این منطقه تامین میشود.
- در شهر بندر ترکمن میتوانید تجربه سوارکاری با اسبهای ترکمنی را داشته باشید.
- بازارچههای ساحلی بندرترکمن مکان مناسبی برای خرید ارزان پوشاک و سایر اقلام هستند.
اطلاعات کلی درباره شهر بندرترکمن
جغرافیا: بندر ترکمن همانطور که از نامش پیداست، شهری بندریست که در 40 کیلومتری شهر گرگان در استان گلستان قرار دارد. این شهر از سمت غرب به دریای خزر و جزیره آشوراده و از سمت شرق به گرگان میرسد.
جمعیت: 79,978 نفر مطابق با آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵
دین و مذهب: حدود 80 درصد مردم این شهر، مسلمان سنی مذهب (حنفی) هستند. مهمترین اعیاد مردم این منطقه عید فطر و قربان است و مردم این دیار همیشه این دو عید را به بهترین شکل ممکن جشن میگیرند.
نژاد: جمعیت قالب این منطقه را اقوام ترکمن تشکیل میدهند؛ اما جمعیت کوچکی از طبریها، قزاقها، ترکهای آذربایجانی و سیستانیها نیز در این منطقه زندگی میکنند.
زبان: به طور کل زبان ترکمنهای ایران، ترکمنی بوده و متعلق به خانواده زبان (اورال- آلتایی) یا همان تاغلی است. به جز ترکمنی زبانهای دیگری مثل مازنی، سیستانی و فارسی گرگانی نیز در این محدوده رایج است.
اقتصاد: جالب است بدانید که در گذشته سیستم شهرسازی برای بندرترکمن به گونهای صورت گرفت که درآمد و کسب و کار مردم بر پایه فعالیتهای راهآهن و بندری باشد. با گذر زمان و به وجود آمدن تغییرات اقلیمی مانند بالا آمدن آب دریا، این بندر ویژگی تجاری خود را از دست داد و امروزه تنها از طریق تولید قالی، گلیم، فروش خاویار درجه یک و تولیدات کشاورزی و فروش اجناس در بازارچههای مرزی درآمد کسب میکند.
سوغات و صنایع دستی بندرترکمن
- روسری ترکمن
- ابریشم بافی
- زیورآلات ترکمنی
- قالی ترکمن
- خاویار
- حلوای اوماج
غذاهای محلی بندر ترکمن
چکدرمه: این غذا شباهت زیادی به استامبولی پلو دارد و مخصوص بندر ترکمن و آققلاست. این غذای لذیذ در حالت سنتی درون دیگ مخصوصی به نام «قازان» پخته میشود. گوشت، برنج، پیاز، رب گوجهفرنگی، روغن، نمک و فلفل مواد اولیه این غذا هستند و گاهی به جای گوشت از ماهی در آن استفاده میکنند. این پلو به همراه دوغ و سبزی خوردن سرو میشود.
نخود پلو با کشمش: برنج، نخود، کشمش، رب انار ترش، مرغ یا گوشت، پیاز و نمک و فلفل و ادویه مواد اولیه این غذا هستند.
تهچین: در این خطه از کشورمان تهچین در انواع مختلفی از جمله بادمجان تهچين،گوشت تهچين، لوبيا تهچين و … طبخ میشود که هر یک عطر و طعمی متفاوت دارند.
بورک: این غذا شباهت زیادی به پیراشکی دارد و مواد داخل آن با انواع گوشت، بادمجان، سبزیجات و … پر میشود و معمولا مردم این خطه این خوراک خوشمزه را در ماه مبارک رمضان درست میکنند.
نکات جالب درباره بندر ترکمن
- بندر ترکمن به عنوان اولین شهری شناخته میشود که قطار سراسری در آن سوت آغاز حرکت را زد و از آن روز بیش از 100 سال میگذرد.
- این شهر، اولین شهر ایران است که به طور کامل توسط معماران اروپایی طراحی شده و سیستم خیابانکشی و چیدمان مناطق مسکونی آن به صورت شطرنجی صورت گرفته ست.
پوشش ترکمن ها
یکی از زیباترین پوشاک محلی کشور متعلق به ترکمنهای ایران است که البته گستره فرهنگی بزرگی مانند کشورهای ترکمنستان و حتی ترکمنهای افغانستان را در برمیگیرد. پوشش مردان و زنان ترکمن هرکدام حرف جداگانهای برای گفتن دارند. در پوشش مردان از جزییاتی مانند انواع پاپوشها مثل چکه، چاریق، دولاق، انواع کلاه مانند تلپک، بوروک و انواع پوشاک تن مانند کوئینک، چاتال، یاپینجا و … استفاده میشود.
در لباس زنان ترکمن نیز اصلیترین و بارزترین پوشاک، روسریهای زیبای ترکمنی است که در طرحها و رنگهای مختلف دوخته میشود و جز جدایی ناپذیر پوشش آنها محسوب میشود. در کنار روسری ترکمنی پوشاکی مثل چاروود (نوعی بالاپوش سوزندوزی شده)، بوقو، چکمن و انواع زیورآلات ترکمنی بخشهایی از لباس زنان ترکمن به حساب میآیند. خوب است بدانید که زنان ترکمن هنوز هم این روسریهای زیبا را به سر میکنند و معمولا با بالاپوشهای رنگی و گلدار در شهر تردد میکنند و همین امر برای گردشگران و بازدیدکنندگان بسیار جذاب و البته ارزشمند است. حتی جالب است بدانید که زنان ترکمن اغلب در سفر به سایر شهرها هم پوشش سنتی خود را حفظ میکنند و به فرهنگ خود حسابی پایبندند.
موسیقی ترکمنی
موسیقی ترکمنی فرهنگی ناملموس و مشترک بین منطقه جغرافیایی ترکمن صحراست. این موسیقی غنی را میتوان در کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه یعنی ترکمنستان و افغانستان نیز شنید. موسیقی ترکمنی از چهار مقام اصلی به نامهای تشنید، قرقلر، مخمّس و نوایی تشکیل شده که به طور مشترک بین مناطق شمال شرقی ایران (محدودههای خراسان شمالی و گلستان) رواج دارد. اصلیترین ساز در این موسیقی تامدیر یا همان دوتار کوچک است و در این نوع موسیقی ساز کوبهای دیده نمیشود. به طور کل میتوان گفت که موسیقی ترکمنی از طبیعت و فرهنگ الهام میگیرد و وقتی نواخته میشود میتوان به راحتی در آن صدای کوچ ایلها، صدای آب، باد، باران، شانه قالی، چرخ نخریسی و … را شنید.
قالی ترکمن
قالی ترکمن از ویژگیهای مهمی مثل سادگی برخوردار است چرا که بیشتر براساس نیاز مردم بافته میشود؛ اما در میان آنها میتوان قالیهایی را یافت که طرح و نقش بیشتری دارند و به تعبیری مجلل هستند. این قالی بر خلاف سایر قالیهای ایرانی مثل فرش تبریز، کرمان، کاشان یا قم از محدودیت رنگ برخوردار است و بیشتر از رنگهای تیرهای مثل سیاه، زیتونی، قرمز تیره، طوسی، سرمهای و … برای بافت آن استفاده میکنند. قالیهای ترکمنی معمولا اندازهای بین 1 تا 12 متر دارند و بافندگان پس از بافت هر رج برای فشرده کردن آن از روش جالبی استفاده میکنند.